خیار یکی از محبوبترین صیفیجات در سراسر جهان است که بهدلیل طعم تُرد و حس خنکی که دارد، بهخصوص در فصلهای گرم سال مورد استقبال بسیاری قرار میگیرد. امروزه با توجه به رشد جمعیت و کاهش منابع آبی، کشت محصولات کشاورزی به روشهای نوین و با مصرف بهینه آب، اهمیت بسیاری دارد. کشت خیار گلخانهای به روش هیدروپونیک یکی از این روشهای نوین و پرکاربرد است که موردتوجه بسیاری از باغداران قرار گرفته است. در این روش، خیار بدون استفاده از خاک و بهکمک محلول غذایی غنی، کشت میشود. اگر میخواهید با شیوه کار گلخانه هیدروپونیک خیار آشنا شوید، این مقاله از صفرتاصد این روش را به شما آموزش میدهد.
خیار هیدروپونیک چیست؟
خیار هیدروپونیک، خیاری است که بدون استفاده از خاک و بهصورت مستقیم در محلول غذایی که با مواد مغذی، غنی شده است، کشت میشود. در این شیوه کاشت، ریشههای خیار در تماس با آب و مواد مخصوص محلولی قرار میگیرند و بهجای خاک از بسترهای مختلفی مانند پشم سنگ، کوکوبیت یا پرلیت تغذیه میکنند. این صیفی خوشمزه را میتوان در گلخانه هیدروپونیک به سهولت، پرورش داد. البته این در صورتی است که قبلاز شروع فرایند کشت هیدروپونیک خیار، پیشبینیهای مناسب برای رشد و تولید سریع آن را برنامهریزی کنید.
آموزش مرحله به مرحله کشت خیار گلخانهای به روش هیدروپونیک
درست است که آموزش پرورش گیاهان هیدروپونیک، روند ویژهای دارد؛ اما با کمی مطالعه و مشورت، میتوان به تولید این محصولات ارگانیک دست پیدا کرد؛ بنابراین اگر میخواهید در فضای گلخانهای، با روشی نوین و کارآمد، محصولاتی مانند خیار کشت کنید، توصیه میشود که مراحل زیر را پیادهسازی کنید:
مرحله اول: آمادهسازی گلخانه
ابتدا باید مکان مناسب را برای نوع از کاشت خیار، فراهم کنید. گلخانه هیدروپونیک خیار باید در مکانی با نور کافی، تهویه مناسب و دسترسی اصولی به آب و برق باشد. آمادهسازی تجهیزاتی مانند مخزن ذخیره آب، پمپ، لوله ها، تایمر، سیستم کنترل PH و EC، بستر کشت و بذر خیار مناسب برای هیدروپونیک، در این مرحله ضروری است. همچنین لازم است که برای جلوگیری از آفتها و آسیبهای گیاهی، تمامی تجهیزات و محیط گلخانه را پیشاز شروع کشت، استریل کنید.
مرحله دوم: کاشت بذر
در این مرحله، وقت آن رسیده است که بذر خیار را برای کاشت آماده کنید. ابتدا بذرها را بهمدت ۲۴ ساعت در آب ولرم خیس کنید و سپس آنها را در سینیهای کشت، کوکوپیتها یا مکعبهای پشم سنگ، بکارید. اکنون این نشاها را در مکانی گرم و مرطوب با نور کافی نگهداری کنید تا جوانه بزنند.
مرحله سوم: انتقال جوانهها به سیستم هیدروپونیک
زمانی که این بذرها دارای دو یا سه برگ بودند، میتوانید آنها را به سیستم هیدروپونیک انتقال بدهید. این کار بهسادگی انجام میشود و کافی است آنها را بههمان شکل، به مخزن حاوی محلول مغذی منتقل کنید. فراموش نکنید که در این مرحله باید PH و EC محلول غذایی را تنظیم و سپس بهطور منظم این مسئله را در محلول خود بررسی کنید.
مرحله چهارم: مراقبت و نگهداری
هر گیاهی در مرحله رشد، نیاز به مراقبت مستمر دارد. گلخانه هیدروپونیک خیار نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ یعنی شما تا روز برداشت، باید بهطور منظم به جوانههای خیار آب بدهید و رطوبت آن را دائماً حفظ کنید. همچنین محلول غذایی در این روش کشت نیاز به چکاپ مستمر دارد. کنترل آفات و بیماریهای گیاهی نیز از جمله اقداماتی است که تولید هیدروپونیک خیار، به آن نیاز دارد. این نکته را نیز از یاد نبرید که برای افزایش تولید و کیفیت خیار، در صورت امکان، ساقههای جانبی را با احتیاط هرس کنید.
مرحله پنجم: برداشت
طی یک هفته یا کمی بیشتر، اولین شاکله این صیفی دوستداشتنی در گلخانه شما شکل میگیرد و از زمان کاشت تا رشد کامل، بین ۴ الی ۶ هفته، زمان لازم است. پساز رسیدن این موعد، میتوانید خیارها را بهآرامی برداشت کنید.
معرفی کشاورزی هیدروپونیک هیدروپونیک یک روش جدید برای کشت انواع محصولات کشاورزی است. در کشت خارج از خاك یا همان روش هیدروپونیک، از یک ماده به نام بستر رشد استفاده میشود و ماده به کار رفته بهعنوان بستر رشد ممکن است یک ماده آلی (پیت موس، پوست درخت و یا مواد آلی دیگر) یا یک ماده غیر آلی نظیر پرلایت، ورمیکولایت و پشم سنگ باشد. ریشه گیاه به وسیله یک محیط مایع معدنی به نام محلول غذایی تغذیه میشود. این محلول غذایی آب، اکسیژن محلول و عناصر معدنی ضروري را عموماً بهصورت یونهاي حاصل از نمکهاي محلول و ...
اقلام لازم برای کشت خیار هیدروپونیک
کشت خیار در گلخانه هیدروپونیک، میتواند اقدامی موثر در راستای کاهش مصرف آب و افزایش بهرهوری این صیفی پرطرفدار باشد؛ اما برای انجام اصولی این فرایند، چه اقلامی موردنیاز است و چطور باید شرایط کشاورزی هیدروپونیک خیار را مهیّا کرد؟
سرمایه مورد نیاز
سیستمهای هیدروپونیک بهطور کلی در مقایسه با کشت سنتی خیار، نیاز به سرمایه اولیه بیشتری دارند. این هزینه شامل تجهیزات اتوماتیک و سیستمهای کنترلی دقیق، بستر کشت و… میشود. هزینههای جاری شامل هزینه برق، محصولهای غذایی و نگهداری از سیستمها نیز میتواند سرمایه بیشتری برای شروع و ادامه کار تولید هیدروپونیک خیار، نیاز داشته باشد.
لوازم مورد نیاز
قبلاز هر چیزی باید سیستم هیدروپونیک خود را انتخاب کنید. سیستمهایی مانند DWC، NFT، ایروبیک یا آپونیک هر کدام بودجه، متراژ و تجربه کشاورزی متفاوتی را میطلبند که شما میتوانید با توجه به شرایط و اولویتهای خود، دست به انتخاب یکی از این چند روش کشت خیار هیدروپونیک، بزنید. علاوهبراین، نیاز به وسایلی مانند مخزن ذخیره آب، پمپ برای گردش محلول غذایی در سیستم، لولههای انتقال محلول مغذی، سیستم کنترل PH و EC محلول غذایی، بستر کشت مانند پشم سنگ،کوکوپیت یا پرلیت و همچنین بذر خیار مناسب این نوع کاشت، از دیگر لوازمی هستند که برای این شیوه باغداری به آن نیاز خواهید داشت.
نحوه کشت
پساز اینکه سرمایه موردنیاز را فراهم کردید و لیست لوازم کافی و ضروری برای تولید خیار هیدروپونیک تکمیل شد، میتوانید فرایند کشت را شروع کنید. گلخانهای با نور و تهویه عالی آماده کنید و پساز اینکه سیستم هیدروپونیک را طبق دستورالعمل سازنده، نصب و راهاندازی کردید، میتوانید بذرها را بکارید. پساز چند روز که برگهای حقیقی گیاه، نمایان شد، وقت آن رسیده است که آنها را به سیستم انتقال دهید و آبیاری و تغذیه منظم بذرها با آب و محلول غذایی را بهصورت دائمی درنظر داشته باشید.
نور
همانطور که میدانید، این صیفیِ محبوب به نور کافی نیازمند است. در گلخانه خیار هیدروپونیک استفاده از لامپهای LED یا HID بهوفور مشاهده میشود. در حقیقت این لامپها میتوانند نور موردنیاز گیاه را تأمین کنند. البته این را نیز به ذهن خود بسپارید که میزان نور به نوع سیستم هیدروپونیک شما و نوع بذر خیار نیز بستگی دارد.
دما و رطوبت
دمای مناسب برای رشد خیار بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد است. بهتر است رطوبت فضا را نیز در نظر بگیرید و با استفاده از سیستمهای رطوبتساز اتوماتیک یا روشهای دستی، این رطوبت را بین ۶۰ تا ۷۰ درصد حفظ کنید تا گیاه شما سالم بماند و به رشد کافی برسد.
نحوه تهیه محلول تغذیه و آبیاری ریشهها
فرمول های مختلفی برای تهیه محلول تغذیه گلخانه هیدروپونیک خیار وجود دارد که در همه آنها بهتر است PH این محلول مطابق با عدد ۵.۷ باشد؛ اما بهطور کلی عناصر اصلی این محلولها شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم و آهن میشود که بهتر است تمامی این مواد مغذی در سیستم آبیاری بهطور مستقیم به ریشه گیاه، رسانده شود.
برداشت
بهطور کلی در گلخانه هیدروپونیک خیار، میوه حدود ۴ تا ۶ هفته بعد از کاشت، آماده برداشت میشود. این خیارها در دما و درجه رطوبت مناسب، تا ۲ هفته امکان نگهداری دارند. کافی است بهطور منظم دست به برداشت بزنید، از برداشت خیارهای نارَس جلوگیری کنید و پساز برداشت آنها را در محل خنک و خشک (ترجیحاً وکیومشده) نگهداری کنید تا تُردی صیفیجات شما حفظ شود.
صفر تا صد مراحل کشت خیار گلخانهای به روش هیدروپونیک را در پرورش گیاهان هیدروپونیک بیاموزید.
هزینه احداث گلخانه هیدروپونیک خیار چقدر است؟
طبق معمول در جواب این سوال باید گفت که هزینه احداث گلخانه میتواند بنا بر شرایط مختلف، تغییر کند. پیشاز هر چیز بههنگام احداث، نیاز به مجوز و گواهینامههای رسمی آن دارید. سپس باید به نوع گلخانه (شیشهای، ایرانی، تونلی و…) فکر کنید و شرایطی مانند مقاومت در برابر باد و برف، هزینه نصب و راهاندازی، وزن و… آن را در نظر بگیرید. هزینه تجهیزاتی مانند سیستم برق، سیستم آبیاری، بستر کشت و… که در اغلب موارد بهصورت اتوماتیک کار میکنند نیز از مبلغ قابلتوجهی برخوردار است. لولههای گالوانیزه، سیستم کنترل دما و رطوبت و… همه و همه از جمله عواملی هستند که میتوانند در هزینه احداث گلخانه شما نقش موثری ایفا کنند. بهطور کلی این هزینه بهازای هر متر مربع بین ۵۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان تخمین زده میشود.
کشت هیدروپونیک خیار یا خاکی؟ کدام یک بهتر است؟
این را بدانید که در سیستمهای هیدروپونیک میتوان تا ۱۰ برابر بیشتر از روشهای سنتی، خیار تولید کرد؛ اما با توجه به مزایای گلخانه هیدروپونیک خیار مانند مصرف آب کمتر و بازدهی بیشتر و همچنین معایبی مانند هزینه اولیه بالا و نیاز به دانش بیشتر نسبت به خشک خاکی، شما میتوانید به انتخابی شایسته و متناسب با شرایط خودتان برسید. توصیه تجربهداران در این زمینه این است که اگر از پرورشدهندگان تجاری صیفیجات هستید و یا باغدار و کشاورز فروشنده به حساب میآیید، پیشنهاد میشود سیستم هیدروپونیک را انتخاب کنید؛ زیرا کارآمدتر است و امکان تولید محصول بیشتری را فراهم میکند؛ اما اگر یک پرورشدهنده شخصی هستید و برای مصرف خانگی نیاز به خیار تروتازه و ارگانیک دارید، میتوانید کشت خاکی را انتخاب کنید؛ زیرا سادهتر است و به تجهیزات و بودجه کمتری نیاز دارد.
سوالات متداول
- نشانه بیشاز اندازه آبیاریشدن خیارها چیست؟
اولین نشانه آبیاری بیشازحد خیار، زردشدن برگهای آن است. پژمردگی و شلشدن برگها نیز از دیگر علائم این مشکل است. همچنین تشکیل تاول یا ضایعات روی برگ ها نیز میتواند نتیجه آبیای بیش از اندازه این صیفی باشد.
- چرا برگهای خیار هیدروپونیک من زرد میشوند؟
زردشدن برگهای خیار نشان میدهد که گیاه فاقد رنگدانه سبز (کلروفیل) است. کمبود مواد مغذی، آبیاری بیشاز اندازه و آلودگی به آفات و بیماریها، سه دلیل اصلی کمبود کلروفیل در گیاه خیار بهشمار میرود.
- بهترین PH برای خیار هیدروپونیک چیست؟
مناسبترین و بهینهترین PH برای خیار بین ۵.۵ تا ۶.۰ است.
- کدام سیستم هیدروپونیک برای پرورش خیار بهتر است؟
بین سیستمهای مختلف NFT (رشد خیارها در لولههای پلاستیکی)، DWC (رشد خیارها در سبدهای پلاستیکی) و… سیستم «اب و فلو» یا همان Ebb and flow نوع بسیار خوبی به حساب میآید است و یکی از محبوبترین انواع راهاندازی پرورش این صیفی به شیوه هیدروپونیک شناخته میشود.
- ویژگیهای محیط و فرمول غذایی هیدروپونیک خیار چیست؟
ویژگیهای محیطی شامل این موارد میشود: PH محلول غذایی بین ۵.۵ تا ۶.۵ باشد، EC محلول غذایی باید بین ۱.۷ تا ۲.۵ باشد. دما بین ۲۰ تا ۲۷ درجه سانتیگراد، نور حداقل بین ۶ تا ۸ ساعت در روز و رطوبت مناسب بین ۶۰ تا ۷۰ درصد ثبت شده است. همچنین فرمول غذایی شامل کلسیم، منیزیم سولفات، فسفر، آهن و … میشود.
- میزان تولید خیار گلخانه ای در ۱۰۰۰ متر چقدر است؟
از هر هزار متر گلخانه میتوان حدود ۲۰ تا ۳۰ تن خیار برداشت کرد.
- عمر بوته خیار در گلخانه چقدر است؟
بازدهی بوته خیار در این روش، حدود ۴ الی ۶ ماه طول میکشد.
- یک بوته خیار چه تعداد میوه می دهد؟
پاسخ این سوال بستگی به نوع نژاد و بذر استفادهشده و همچنین شرایط محیطی کشت این صیفی دارد؛ اما یک بوته خیار در طول عمر خود بین ۱۰ تا ۲۰ میوه تولید میکند که این میزان در یک دوره برداشت ۳ هفتهای محاسبه شده است.
دیدگاهتان را بنویسید