آموزش پرورش قارچ

معرفی انواع قارچ

انواع مختلفی از قارچ‌های خوراکی و غیرخوراکی در طبیعت وجود دارد که در این قسمت از روش جدید پرورش قارچ دکمه ای با تعدادی از انواع قارچ خوراکی آشنا خواهیم کرد.

• قارچ دکمه‌ای: این قارچ یکی از رایج‌ترین انواع قارچ است و طعم ملایمی دارد. از قارچ دکمه‌ای می‌توان در بسیاری از غذاها و سالادها به‌صورت خام و پخته استفاده کرد. در این دوره با روش تولید قارچ دکمه ای آشنا خواهید شد.
• قارچ کریمینی: قارچ کریمینی که به‌عنوان قارچ قهوه‌ای نیز شناخته می‌شود، طعم قوی‌تری نسبت به قارچ دکمه‌ای دارد. این قارچ اغلب در سوپ‌ها، سالادها و غذاهای پاستا کاربرد دارد.
• قارچ پورتوبلو: این قارچ‌ها بزرگ هستند و بافت گوشتی و طعمی غنی و خاکی دارند. آن‌ها معمولاً به‌عنوان جایگزین گوشت در غذاهایی مانند همبرگر و ساندویچ استفاده می‌شوند.
• قارچ شیتاکه: قارچ شیتاکه طعمی معطر دارد، در انواع غذاهای آسیایی به‌کار می‌رود. همچنین بسیاری بر این باورند که این قارچ فواید شفابخش دارد و برای همین در طب سنتی استفاده می‌شود.
• قارچ صدفی: قارچ صدفی طعمی لطیف و عطری ملایم و شیرین دارد. این قارچ‌ها می‌توانند در طیف وسیعی از غذاها، از سوپ گرفته تا غذاهای سرخ‌کردنی، استفاده شوند.
• قارچ مورل: این قارچ طعمی آجیلی، خاکی و ظاهری شبیه لانه زنبور دارد. قارچ مورل یک غذای لذیذ است و اغلب در طبیعت یافت می‌شود.
• قارچ انوکی: قارچ انوکی دارای ساقه‌های بلند و نازک و کلاهک‌های ریز سفیدرنگ است. آن‌ها بافت ملایم و کمی ترد دارند و معمولاً در غذاهای آسیایی، به‌ویژه در سوپ‌ها و سرخ‌کردنی‌ها به‌کار می‌روند.
• قارچ پورسینی: این نوع قارچ دارای طعمی غنی و آجیلی و بافتی گوشتی است و اغلب در غذاهای ایتالیایی مانند ریزوتو، پاستا و خورش‌ها استفاده می‌شود.

اکنون که با انواع قارچ آشنا شدید، در قسمت بعد، نحوه پرورش قارچ دکمه ای صفر تا صد را معرفی خواهیم کرد.

مراحل کشت و پرورش قارچ دکمه ای

نحوه پرورش قارچ دکمه ای شامل چندین مرحله است که عبارت‌اند از:

تهیه کمپوست

مرحله اول صفر تا صد تولید قارچ، آماده‌سازی بستر است که شامل مخلوطی از مواد کمپوست‌شده مانند کاه، کود و سایر مواد آلی می‌شود. بستر باید پاستوریزه شود تا هرگونه موجودات مضر از بین بروند و محیطی مناسب برای رشد قارچ ایجاد شود.

بذرپاشی

پس‌از آماده شدن بستر، آن را با بذر قارچ که مخلوطی از میسلیوم (قسمت رویشی قارچ) و دانه یا سایر مواد آلی است غنی می‌کنند. بذرپاشی در بستر باعث می‌شود که مواد کلونی شوند.

پوشش‌دهی

پس‌از بذرپاشی، یک لایه از مواد پوششی مانند پیت‌ماس یا ورمیکولیت روی آن اضافه می‌شود. این لایه پوششی به حفظ سطح رطوبت کمک می‌کند و سطحی را برای تشکیل قارچ، فراهم می‌آورد.

پین‌دهی

مرحله بعدی از روش پرورش قارچ دکمه ای، شامل آغاز تشکیل قارچ است که به‌عنوان پین‌دهی شناخته می‌شود. پین‌دهی با کاهش دما و افزایش سطح رطوبت اتفاق می‌افتد و قارچ‌های کوچک روی سطح لایه پوششی ظاهر می‌شوند.

برداشت

پس‌از رشد قارچ‌های کوچک و وقتی به‌اندازه مناسب رسیدند، نوبت به برداشت محصول می‌رسد. برداشت قارچ با چرخاندن و بیرون کشیدن دقیق آن‌‌ها از بستر انجام می‌شود. برداشت به‌موقع قارچ برای اطمینان از کیفیت و طعم مطلوب آن بسیار مهم است.

مهم‌ترین عوامل مؤثر بر فرایند پرورش قارچ

عوامل کلیدی که بر روند رشد قارچ دکمه‌ای تأثیر می‌گذارند، شامل موارد زیر هستند:

• درجه حرارت: دمای ایدئال برای روش پرورش قارچ دکمه ای در گلخانه بین ۲۰ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد در مرحله بذرپاشی و بین ۱۲ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد در هنگام باردهی است. دمای خارج از این محدوده بهینه می‌تواند بر رشد، نمو و عملکرد قارچ تأثیر منفی بگذارد.
• رطوبت: رطوبت نسبی باید در طول فرایند کشت حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد حفظ شود. رطوبت کم می‌تواند باعث خشک‌شدن بستر و عدم رشد مناسب قارچ شود. از طرفی رطوبت بالا ممکن است موجب رشد کپک شود.
• نسبت کربن به نیتروژن (C:N): برای رشد بهینه قارچ دکمه ای، نسبت C:N بستر نهایی کمپوست باید 16-17:1 باشد. عدم تعادل در این نسبت C:N می‌تواند رشد میسلیوم را مهار کند و تشکیل بدنه قارچ را به تأخیر بیندازد.
• اکسیژن و دی‌اکسید کربن: اکسیژن کافی به‌خصوص در مرحله باردهی برای تنفس و رشد قارچ لازم است. غلظت بالاتر CO2 در مرحله بذرپاشی مفید است.
• آماده‌سازی بستر: بستر کمپوست باید به‌درستی آماده و پاستوریزه شود تا میکروارگانیسم‌های رقیب از بین بروند.

زمان مناسب برای پرورش قارچ دکمه ای

قارچ دکمه ای را می‌توان در تمام طول سال پرورش داد؛ اما زمستان بهترین زمان برای پرورش آن است. پرورش قارچ دکمه ای در زمستان امکان یک محیط رشد سازگارتر و کنترل‌شده را فراهم می‌کند؛ زیرا نوسانات دما و رطوبت در فضای باز به حداقل می‌رسند.

اصول برداشت قارچ پرورشی

برداشت قارچ پرورشی، اصولی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

زمان برداشت

قارچ‌ها را باید در مرحله رشد مناسب و پیش‌از اینکه بیش‌ازحد بزرگ شوند، برداشت کرد؛ زیرا قارچ‌هایی که بیش‌ازحد بزرگ شده باشند، احتمال دارد به‌سرعت خراب شوند و کیفیت خود را از دست بدهند.

تکنیک برداشت

بهترین روش برای برداشت قارچ پرورشی این است که قارچ را به‌آرامی بچرخانید و از لایه پوششی بیرون بکشید. این کار به میسلیوم سیگنال می‌دهد که قارچ برداشت شده است و تولید قارچ در مرحله بعد را تحریک می‌کند.

جابه‌جایی و ذخیره‌سازی

قارچ‌های برداشت‌شده باید به‌آرامی جابه‌جا و در جای خشک و خنک نگهداری شوند تا ماندگاری و کیفیت آن‌ها به حداکثر برسد. سردخانه برای نگهداری کوتاه‌مدت قارچ‌ها بهترین گزینه است.

تجهیزات مورد نیاز برای پرورش قارچ

برای پرورش قارچ لازم است که یک سری تجهیزات و امکانات آماده کنید که در این قسمت آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

سالن پرورش

سالن پرورش یک فضای اختصاصی است که برای پرورش قارچ در مقیاس تجاری طراحی شده است. این سالن شامل چندین اتاق رشد یا محفظه‌هایی است که در آن قارچ‌ها رشد می‌کنند. هر اتاق ممکن است مجهز به سیستم کنترل آب‌وهوا برای تنظیم دما، رطوبت و گردش هوا باشد. همچنین در سالن پرورش، یک منطقه مشخص برای آماده‌سازی بستر وجود دارد.

فضای لازم برای راه‌اندازی یک سالن ۸ تنی

برای پرورش قارچ دکمه ای به یک سالن با حداقل ۵ متر عرض، ۱۰ متر طول و ۳ متر ارتفاع، نیاز است. هرچه این ابعاد بیشتر باشد، امکان تولید انبوه‌تر قارچ فراهم می‌شود. پرورش قارچ در سالن ۵۰ متری می‌تواند برای شروع کار مناسب باشد.

ظروف رشد قارچ

ظروف رشد، مانند سینی، برای نگه‌داشتن بستر و حمایت از رشد قارچ استفاده می‌شوند. این ظروف باید بادوام و دارای زهکشی مناسب باشند تا شرایط رشد مطلوب را تضمین کنند.

تجهیزات آماده سازی بستر

تجهیزاتی مانند کمپوست‌تراش، تجهیزات پاستوریزاسیون و دستگاه میکسر برای آماده‌سازی بستر جهت پرورش این محصول لازم است.

سیستم گردش هوا و تجهیزات کنترل شرایط آب‌وهوایی سالن

تجهیزات گردش هوا و کنترل آب‌وهوا، مانند سیستم‌های تهویه مطبوع، مرطوب‌کننده و فن برای حفظ دمای مطلوب، رطوبت و گردش هوای مورد نیاز جهت رشد قارچ ضروری هستند. سیستم گردش هوا در سالن پرورش قارچ را می‌توان در وسط یا کناره‌های سالن نصب کرد.

تجهیزات برداشت

ابزارهایی مانند چاقو یا قیچی برای برداشت دقیق قارچ بدون آسیب رساندن به محصول نیاز است.

تجهیزات نورپردازی

نورپردازی مناسب برای تحریک رشد قارچ مهم است. سالن‌های پرورش معمولاً مجهز به سیستم‌های روشنایی مصنوعی برای تکمیل نور طبیعی هستند.

تأسیسات بهداشتی

برای جلوگیری از آلودگی و حفظ محیط رشد تمیز، سالن پرورش باید دارای امکانات بهداشتی برای کارگران جهت شستن دست‌ها، ضدعفونی تجهیزات و حفظ نظافت در سراسر سالن پرورش باشد.

تجهیزات بسته‌بندی

تجهیزات دسته‌بندی، تمیزکردن و بسته‌بندی قارچ مانند تسمه نقاله، میز سورت و ماشین‌های بسته‌بندی برای تهیه قارچ جهت توزیع ضروری هستند.

برای اینکه اطلاعات بیشتری از پرورش این محصول به‌دست آورید می‌توانید آموزش پرورش قارچ دکمه ای فیلم را از منابع معتبر دریافت و مشاهده کنید. با شرکت در دوره از صفر تا صد پرورش قارچ مجموعه راشا افق، محتواهای آموزشی مختلف از جمله کتاب و فیلم در اختیار شما قرار خواهد گرفت.

انواع گونه‌های قارچ پرورشی

گونه‌های مختلفی از قارچ پرورشی وجود دارند که آن‌ها را در فهرست زیر مشاهده می‌کنید.

• Agaricus bisporus ؛
• Pleurotus species؛
• Morchella species؛
• Lentinula edodes؛
• Auricularia heimuer ؛
• Volvariella volvacea؛
• Flammulina filiformis؛
• Flammulina velutipes ؛
• Tremella fuciformis ؛
• Hypsizygus tessellatus ؛
• Stropharia rugosoannulata ؛
• Cyclocybe aegerita ؛
• Hericium erinaceus؛
• Termitomyces species.

این‌ها برخی از رایج‌ترین گونه‌های قارچ خوراکی در سراسر جهان هستند که قارچ‌های Agaricus bisporus (دکمه‌ای) و Pleurotus (صدفی) به‌عنوان رایج‌ترین گونه‌ها در تولید تجاری شناخته می‌شوند. در آموزش کاشت قارچ دکمه ای به‌طور کامل با این گونه‌ها آشنا خواهید شد.

حداقل سرمایه مورد نیاز جهت پرورش قارچ

حداقل سرمایه برای پرورش قارچ به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ اما برای یک فضای ۶۰ متری که ظرفیت تولید ۹ تن قارچ در سال را دارد، نیاز به سرمایه ثابت ۶۰ میلیون تومان و سرمایه در گردش ۷۰ میلیون تومان است.

درآمد و سود پرورش قارچ

با توجه به آنچه در قسمت پیش از پرورش قارچ دکمه ای آموزش گفته شد، حداقل درآمد پرورش این محصول کشاورزی بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیون و حداقل سود خالص آن بین ۴۰ تا ۴۵ میلیون تومان است.

ریسک‌ها و مشکلات پرورش قارچ

پرورش قارچ مزایای و منافع زیادی دارد؛ اما با ریسک‌ها و خطراتی نیز همراه است که در این قسمت از آموزش کشت قارچ دکمه ای به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

آلودگی

استریل‌سازی نامناسب تجهیزات، سطوح کار و محیط پرورش، می‌تواند منجر به آلودگی به‌وسیله میکروارگانیسم‌های رقیب شود که عامل اصلی شکست در پرورش این محصول است. همچنین آماده‌سازی ناقص یا عجله در مراحل کشت نیز خطر آلودگی را افزایش می‌دهد.

بیماری‌های قارچی

پرورش‌دهندگان قارچ در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قارچی مانند Farmer’s Lung در اثر استنشاق هاگ‌های قارچ هستند. همچنین مصرف قارچ‌های آلوده در محیط پرورش می‌تواند باعث ناراحتی روده و واکنش‌های آلرژیک شود.

مایکوتوکسیکوز

قارچ‌های خاصی می‌توانند متابولیت‌های ثانویه سمّی به نام مایکوتوکسین تولید کنند که در صورت مصرف قارچ‌های آلوده می‌توانند باعث مسمومیت شوند.

کنترل دما و رطوبت

حفظ درجه حرارت و رطوبت مطلوب برای رشد و نمو قارچ بسیار مهم است. انحراف از شرایط ایدئال می‌تواند بر عملکرد و کیفیت محصول تأثیر منفی بگذارد.

تولید بیش‌ازحد

تلاش برای تولید بیش‌ازحد و بدون تجهیزات و تکنیک‌های مناسب ممکن است منجر به شکست کسب‌وکار  شود.

سخن پایانی

پرورش موفقیت‌آمیز قارچ، مستلزم یادگیری اصول پرورش این محصول است. با شرکت در دوره صفر تا صد پرورش قارچ دکمه ای مجموعه راشا افق می‌توانید مهارت و تجربه کافی را در زمینه روش کاشت قارچ دکمه ای کسب کنید و به درآمد و سود موردنظر خود دست پیدا کنید. همچنین اگر به فعالیت در رشته‌های کشاورزی دیگر علاقه‌مند هستید، می‌توانید در دوره‌های پرورش آلوئه‌ورا، پرورش صیفی‌جات، پرورش گیاهان دارویی، پرورش گیاهان آپارتمانی، پرورش گیاهان هیدروپونیک، کشت زعفران گلخانه‌ای و بسیاری دوره‌های کاربردی دیگر شرکت کنید. اگر نیازمند اطلاعات بیشتری در این زمینه هستید با شماره تلفن‌های مجموعه راشا افق تماس بگیرید.