پرورش قارچ به‌عنوان یکی از فرصت‌های کشاورزی جذاب و پردرآمد، همواره توجه کشاورزان و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است. هر شخصی که به پرورش قارچ علاقه داشته باشد، قبل از هر چیز به این فکر می‌کند که پرورش قارچ چقدر سودآوری و درآمد دارد؟ اما پاسخ به این سؤال کار آسانی نیست. چرا که درآمد و سود پرورش قارچ به عوامل مختلفی مانند اندازه و مقیاس فعالیت، نوع قارچی که پرورش داده می‌شود، شرایط محیطی، هزینه‌های تولید، قیمت فروش قارچ و بازار مقصد بستگی دارد؛ اما به‌طور کلی، به دلیل خصوصیات منحصربه‌فرد قارچ‌ها از نظر تغذیه‌ای و طبیعت کاشت که نیاز به فضای کمتر، زمان پرورش کوتاه‌تر و هزینه راه‌اندازی کمتر، به‌عنوان یک فرصت سودآور در کشاورزی شناخته می‌شود. در ادامه به‌طور کامل به مبحث سودآوری و درآمد پرورش قارچ می‌پردازیم.
آیا پرورش قارچ سود خوبی دارد؟
برای اینکه به سودآوری پرورش قارچ پی ببریم، خوب است به اهمیت کسب‌وکار پرورش قارچ اشاره کنیم. پرورش قارچ‌ها نسبت به برخی فعالیت‌های کشاورزی سنتی، مصرف آب و انرژی کمتری دارد. همچنین، می‌توان این فعالیت را در فضاهای کوچک‌تر و حتی در فضاهای داخلی نیز انجام داد که این موضوع علاوه بر کاهش هزینه‌ها، به حفظ محیط‌زیست نیز کمک می‌کند. پرورش قارچ می‌تواند منجر به ایجاد فرصت‌های شغلی برای افراد مختلفی از جمله کشاورزان، کارگران، فروشندگان و … شود که این موضوع به توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه کمک می‌کند. از طرفی قارچ‌ها منابع غنی از پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند و به‌عنوان یکی از منابع غذایی سالم و مغذی شناخته می‌شوند. با توجه به افزایش تقاضا برای محصولات طبیعی و سالم، پتانسیل رشد و گسترش این صنعت در آینده بسیار بالا است.
کسب‌وکار پرورش قارچ به‌عنوان یک فعالیت سودآور و بازدهی، می‌تواند منبعی از درآمد برای کشاورزان و سرمایه‌گذاران باشد. با افزایش تولید محصولات قارچی در داخل کشور، وابستگی به واردات این محصولات کاهش می‌یابد. با توجه به کیفیت بالای محصولات قارچی ایران، فرصت‌های مناسبی برای صادرات به بازارهای خارجی وجود دارد که می‌تواند منجر به ارزآوری و توسعه صادرات غیرنفتی شود.
میزان سرمایه اولیه جهت پرورش قارچ
تحقیق و بررسی بازار مصرف قبل از شروع کسب‌وکار پرورش قارچ از اهمیت بالایی برخوردار است. شناخت دقیق نیازهای بازار، رقابت‌های موجود و قیمت‌های روز بازار می‌تواند به بهبود روند تولید و بازاریابی کمک کند. برای اینکه سرمایه اولیه برای پرورش قارچ را تعیین کنیم، باید نوع قارچ را انتخاب کنیم. انتخاب نوع قارچ باید بر اساس بازار مصرفی، شرایط محیطی و توانایی فنی و مالی پرورش‌دهنده انجام شود. انواع مختلفی از قارچ‌ها وجود دارند که شامل قارچ دکمه‌ای، قارچ صدفی، قارچ خوراکی و … می‌شوند. یک سری از هزینه‌ها مثل هزینه‌های مربوط به تهیه ادوات و تجهیزات، مواد اولیه، اجاره فضا، نیروی انسانی، هزینه‌های بسته‌بندی و حمل‌ونقل از مهم‌ترین هزینه‌های تولید قارچ هستند که در انواع مختلف قارچ ممکن است کمی متفاوت باشند.
هزینه‌های ثابت در پرورش قارچ
به‌طور کلی هزینه‌های لازم برای تأسیس کارگاه یا سالن پرورش قارچ را می‌توان به دو نوع هزینه ثابت و متغیر تقسیم کرد. هزینه‌های ثابت، سرمایه‌ای است که برای خرید تجهیزات همیشگی سالن پرورش قارچ هزینه می‌شود. مثلاً شما برای تأسیس کارگاه به ابزار واجبی مثل قفسه‌ها، ابزار برداشت، رطوبت ساز، کولر و بخاری احتیاج دارید و باید قبل از این شروع کار، حتماً این وسایل را تهیه کنید. چون در دوره اول مجبور هستید هزینه‌های ثابت را بپردازید، درآمد شما در دوره اول نسبت به دوره‌های بعدی کمتر خواهد بود؛ اما یادتان باشد که این هزینه‌ها را تنها یک‌بار صرف می‌کنید و در دوره‌های بعدی در صورتی که خوب از تجهیزات خود استفاده کنید، نیاز به‌صرف این هزینه نخواهید داشت.
هزینه‌های جاری در پرورش قارچ
جدا از هزینه‌های ثابت، یک سری هزینه‌های دیگر هم وجود دارد که به‌صورت ماهانه باید آن‌ها را پرداخت کنید. هزینه‌هایی مثل آب و برق مصرفی، حقوق نیروی کار، خاک و کود موردنیاز از جمله هزینه‌های جاری هستند. در واقع درآمد شما در پرورش قارچ به‌شدت وابسته به هزینه‌های جاری شماست. به‌طوری که هر چقدر که هزینه‌های جاری شما کمتر باشد، میزان سود پرورش قارچ شما بیشتر خواهد شد.
چه اصولی را در پرورش قارچ دکمه ای باید رعایت کنیم؟ گونه قارچ در سال ۱۹۷۶ توسط جاندیک وکپور از طبیعت جمع‌آوری‌شده که به خاطر طعم مطبوع و سهولت رشد خیلی زود به‌صورت گونه تجاری معرفی و مورد استقبال قرار گرفت. قارچ صدفی ماده غذائی بسیار ارزشمند و خوش‌طعم و ارزان قیمتی است که به‌راحتی در سبد خانوارها می‌تواند جای بگیرد و با تولید و مصرف اهداف مختلفی را تأمین کرد که عمده آن ایجاد اشتغال و درآمد، کاهش ضایعات، افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت تغذیه و سلامت جامعه است. درآمد کاشت زعفران گلخانه‌ای و درآمد پر ...
تجهیزات موردنیاز برای سالن پرورش قارچ
برای تأسیس یک سالن یا کارگاه پرورش قارچ، نیاز به یک سری تجهیزات دارید که باید در ابتدای کار آن‌ها را تهیه کنید. این تجهیزات وابسته به حجم تولید شما (مثلاً در مقیاس صنعتی یا نیمه‌صنعتی) بوده و ممکن است در این دو حالت کمی متفاوت باشند. نکته دیگری که در قیمت تمام شده تجهیزات موردنیاز تأثیرگذار است، نوع مدیریت شماست. به‌عنوان‌مثال اگر در سالن پرورش قارچ خود از ابزارهای سنتی استفاده کنید، به ابزار مخصوص این روش نیاز خواهید داشت. حال اگر تمایل به استفاده از روش‌های مدرن داشته باشید، باید تجهیزات جدید و گران‌تری تهیه نمایید. اما در هر صورت برای راه‌اندازی سالن پرورش قارچ به تجهیزات زیر احتیاج دارید:
- تجهیزات سرمایشی مثل چیلرها، یخچال‌های صنعتی، کولر آبی یا گازی
- تجهیزات گرمایشی مانند بخاری و هیتر گازی
- دستگاه هواساز و فن تهویه هوا
- رطوبت ساز و ابزارهای اندازه‌گیری رطوبت
- وسایل آب‌رسانی شامل مخزن آب، پمپ آب، شیلنگ برای آبیاری
- دماسنج و تابلوی برق
- تجهیزات رعایت موارد بهداشتی
- وسایل بسته‌بندی از جمله ترازو، سلفون و دستکش یک‌بارمصرف
- چهارپایه فلزی و قفسه
- ابزارهای موردنیاز در کاشت و برداشت
- مواد ضدعفونی‌کننده
هزینه قفسه‌بندی
هزینه قفسه‌بندی و توری کف سالن، رابطه مستقیمی با ابعاد سالن شما دارد. همچنین اگر بخواهید تنها یک طبقه قفسه داشته باشید یا از تمام ظرفیت سالن استفاده و قفسه‌بندی طبقاتی ایجاد کنید، هزینه نهایی شما متفاوت خواهد بود. هرچه سالن پرورش قارچ شما بزرگ‌تر باشد، شما به قفسه‌های بیشتر، مواد اولیه و تجهیزات بیشتری برای پرورش قارچ نیاز خواهید داشت. شاید به دلیل هزینه بالای قفسه‌بندی در مقیاس بالا از انجام این کار منصرف شوید. ولی در نظر داشته باشید که با قفسه‌بندی کامل فضا، میزان قارچ تولیدی شما تا چند برابر افزایش یافته و از طریق فروش محصول بیشتر، هزینه‌های شما جبران خواهد شد.
هزینه قفسه‌بندی، به جنس اسکلت قفسه‌ها که معمولاً از جنس آلومینیوم گالوانیزه یا پروفیل‌های آهن است، بستگی دارد. بعد از طراحی و سفارش قفسه‌ها، باید هزینه‌های جوشکاری و نصب قفسه‌ها را نیز کنار بگذارید.
هزینه‌های در گردش
از جمله هزینه‌های جاری موردنیاز در پرورش قارچ می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- هزینه خرید حشره‌کش و آفت‌کش
- هزینه مواد اولیه مثل خاک و کمپوست
- ایاب و ذهاب (شامل باربری، حمل مواد اولیه تا محل تولید، حمل محصول)
- هزینه تعمیرات و نگهداری تأسیسات
هزینه خرید مواد اولیه
بذر قارچ، خاک و کمپوست سه ماده اولیه اصلی پرورش قارچ هستند و بسته به ظرفیت تولید شما، به مقادیر مختلف موردنیاز خواهند بود. هزینه خاک و کمپوست موردنیاز، به ظرفیت تولید شما و کیفیت این محصولات بستگی دارد. علاوه بر این هر نوع قارچ، نیاز به کمپوست مخصوص آن قارچ دارد و قیمت کمپوست‌ها بر این اساس با هم متفاوت خواهد بود. بهتر است خاک و کمپوست را از منابع معتبر تهیه کنید تا مجبور به صرف هزینه اضافی نشوید.
هزینه خرید یا اجاره سالن
بخش قابل‌توجهی از هزینه موردنیاز برای راه‌اندازی کسب‌وکار پرورش قارچ، هزینه خرید یا اجاره سالن است. فضای مورداستفاده برای كشت قارچ باید به‌گونه‌ای باشد که یک سری ویژگی‌های اولیه مثل تحمل رطوبت بالا را برای شما فراهم کند. انتخاب یك سالن استاندارد در شروع كار بسیار اهمیت دارد. چون این کار نه‌تنها باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های شما می‌شود، بلکه به مدیریت بهتر و آسان‌تر فرایند تولید هم کمک می‌کند. هزینه سالن بسته به اجاره یا رهن بودن، متراژ، فاصله از مرکز شهر، امکانات جانبی (مثل آب و برق) متغیر است. البته یک سالن مناسب برای پرورش قارچ باید دارای یک سری ویژگی‌ها باشد و هرچقدر که بتواند این ویژگی‌ها را تأمین کند، هزینه بیشتر خواهد شد. یک سالن ایده‌آل برای پرورش قارچ باید شرایط زیر باشد:
- داشتن شکل و ابعاد مناسب
هنگام خرید یا خرید سالن حتماً به این نکته توجه کنید که سالن شما مستطیل شکل باشد. سالن‌های مربع یا L شكل برای كشت قارچ و تنظیم شرایط موردنیاز چندان مناسب نیستند. همچنین بهتر است سالنی با ارتفاع بین 30/3 تا 80/3 انتخاب کنید تا بتوانید راحت‌تر كانال‌های طولی هوا رسانی را تعبیه کنید. همچنین در صورتی که نوع کشت کیسه‌ای باشد، سقف سالن باید تحمل وزن سنگین کیسه‌ها را داشته باشد. - نور مناسب
از آنجایی که قارچ‌ها در محیطی تاریک با کمترین میزان نور طبیعی رشد می‌کنند، بهتر است فضای موردنظر بتواند این ویژگی را برای شما فراهم کند.
- داشتن فضاهای مجزا
بهتر است فضای موجود دارای قسمت‌های مجزا از سالن تولید باشد. به‌عنوان مثال طراحی فضا به‌گونه‌ای باشد كه پرسنل بتوانند قبل از ورود به سالن، لباس کار بپوشند و همچنین بهتر است مکانی برای انبار هم وجود داشته باشد. - داشتن عایق حرارتی و رطوبتی
اگر پوشش دیوار‌های داخلی فضا از جنس فایبرگلاس، پلی‌كربنات، آكریلیك و … باشد، بسیار به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند. چون این مواد دارای خاصیت عایقی هستند و با تهیه این‌چنین فضایی، شما نیازی به عایق‌بندی مجزا نخواهید داشت. لازم به ذکر است که سالن‌های سیمانی یا ساخته شده با بلوك سیمانی هم نیازی به چنین عایق‌بندی ندارند. پس در هنگام در نظرگرفتن هزینه خرید یا اجاره سالن، حتماً این موارد را در نظر داشته باشید. - قابلیت شستشو و تهویه هوا
رعایت بهداشت در سالن‌های کشت قارچ بسیار مهم است و بهتر است سالن انتخابی قابلیت شستشو و ضدعفونی کردن داشته باشد. در نظر داشته باشید که سالن پرورش قارچ باید هم‌سطح زمین باشد تا تهویه هوا آسان‌تر صورت بگیرد و هوا به‌راحتی جریان پیدا کند.
در نهایت لازم به ذکر است که برای ساخت سالن صنعتی باید از جهاد کشاورزی مجوز داشته باشید و برای اخذ مجوز نیز هزینه‌ای را پرداخت نمایید.
هزینه و درآمد پرورش قارچ در منزل
همان‌طور که دیدیم، پرورش قارچ خوراکی سودآوری بالایی دارد. یک جنبه بسیار خوب دیگر پرورش قارچ این است که به‌راحتی در محیط منزل هم قابل پرورش است. روش کاشت هر سه نوع قارچ دکمه‌ای، صدفی و گانودرما در منزل یکسان است و فقط به بسترهای کاشت متفاوتی نیاز است. برای شروع کار پرورش قارچ در منزل نیاز است از یک سری جزئیات و اصول مثل شرایط اقلیمی، بهداشت، تغذیه مطلع باشید. دوره‌های پرورش قارچ راشا افق، اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار می‌دهد.
راه‌های افزایش درآمد پرورش قارچ
درآمد حاصل از پرورش و فروش قارچ به فاکتورهای مختلفی مثل فناوری مورد استفاده در پرورش قارچ، کیفیت محصول، ظرفیت تولید، اجاره‌ای بودن سالن کشت پرورش قارچ، هزینه‌های در گردش و موارد دیگر بستگی دارد. علاوه بر این میزان فروش شما به نحوه‌ی بازاریابی شما وابسته است. اگر شما بتوانید با راه‌کارهای مختلف دامنه مشتریان خود را گسترش دهید و مشتریان جدیدی به دست آورید، می‌توانید به کسب درآمد بیشتر از تولید و پرورش قارچ امیدوار باشید. در ادامه به چند روش افزایش درآمد پرورش قارچ اشاره می‌کنیم:
- فروش قارچ و بازار آن بستگی به کیفیت و سفیدي قارچ دارد و قارچ با کیفیت مناسب، تقاضاي بالاتري دارد. برای کسب درآمد بیشتر توصیه می‌شود که قارچ‌هاي درجه یک تفکیک شوند و در بسته‌بندي مناسب با قیمت بالاتری به فروش برسند.
- هرچه سالن بزرگ‌تر باشد هزینه تجهیزات بیشتر و در نتیجه سود بیشتری نیز حاصل می‌شود. طبق تجربه کارآفرینان سالن پرورش قارچ‌ها بهتر است در ابعاد بزرگ با ارتفاع خیلی زیاد نباشند. براي مثال به‌جای ایجاد یک سالن 200 مترمربعی، سه عدد سالن 60 مترمربعی بهتر است. چون در این فضا کنترل دما و رطوبت و همچنین هوادهی به‌راحتی و بهتر صورت گیرد و خطر ویروسی شدن سالن را تهدید نمی‌کند.
- فروش محصول به‌صورت شبکه مویرگی مناسب بوده و هرچقدر توانایی کوتاه کردن دست واسطه‌گرها بیشتر باشد، سوددهی نیز بالاتر می‌رود.
- استفاده از بستری از ضایعات کشاورزی برای پرورش قارچ، در افزایش درآمد پرورش قارچ بسیار مؤثر است.
سؤالات متداول
- آیا پرورش قارچ صرفه‌ی اقتصادی دارد؟
پرورش قارچ‌ها نسبت به برخی فعالیت‌های کشاورزی سنتی، مصرف آب و انرژی کمتری دارد. همچنین، می‌توان این فعالیت را در فضاهای کوچک‌تر و حتی در فضاهای داخلی نیز انجام داد.
- درآمد پرورش قارچ به چه صورت و چقدر است؟
درآمد پرورش قارچ به‌طور کلی قابل تعیین نبوده و وابسته به ظرفیت تولید است. به‌عنوان مثال در یک فضای 60 متری با داشتن حداقل 60 میلیون سرمایه اولیه و پرورش 9 تن قارچ، بین 100 تا 110 میلیون سود حاصل می‌شود.
- هزینه‌ی تجهیزات برای این کار چقدر است؟
هزینه‌های مربوط به تهیه ادوات و تجهیزات، مواد اولیه، اجاره فضا، نیروی انسانی، هزینه‌های بسته‌بندی و حمل‌ونقل از مهم‌ترین هزینه‌های تولید قارچ هستند که در انواع مختلف قارچ ممکن است کمی متفاوت باشند.
- آیا انجام این کار در خانه نیاز به مجوز دارد؟
برای تولید قارچ در مقیاس صنعتی نیاز به کسب مجوز است.
- در طول سال چند دوره می‌توان قارچ را پرورش داد؟
در هر سال می‌توان چهار دوره قارچ پرورش داد.
- آیا پرورش قارچ را می‌توان به‌عنوان شغل دوم در نظر گرفت؟
بله این کار به‌راحتی در محیط منزل قابل‌اجراست و از آن می‌توانید به‌عنوان شغل دوم بهره ببرید.
- چگونه می‌توان سود پرورش قارچ را بالا برد؟
با روش‌هایی مثل افزایش حجم تولید، کاهش سرمایه‌های جاری، استفاده از روش‌های نوین بازاریابی می‌توان سود بیشتری کسب کرد.
- در یک سالن پرورش قارچ سالانه تا چند بار می‌توان کشت انجام داد؟
بسته به فضای تولید، می‌توانید تا 5 بار کشت انجام دهید.
- آیا می‌توان پرورش قارچ را به‌صورت شراکتی انجام داد؟
بله در صورت نیاز به سرمایه بیشتر برای پرورش قارچ، می‌توانید این کار را به‌صورت شراکتی انجام دهید.
- آیا پرورش قارچ یک کار سودآوری است؟
به دلیل خصوصیات منحصربه‌فرد قارچ‌ها از نظر تغذیه‌ای و طبیعت کاشت که نیاز به فضای کمتر، زمان کوتاه‌تر و هزینه کمتری دارد، پرورش قارچ به‌عنوان یک فرصت سودآور در کشاورزی شناخته می‌شود.
- مقدار برداشت از هر متر مربع چقدر است؟
مقدار برداشت قارچ از هر مترمربع بستگی به شرایط محیط، نوع خاک، دما، رطوبت و دیگر عوامل تأثیرگذار دارد.
- آیا می‌توانم به پرورش قارچ به‌عنوان شغل اول حساب کنم؟
میزان درآمد از پرورش قارچ وابسته به حجم تولید است؛ بنابراین در صورتی که حجم تولید بالایی داشته باشید، می‌توانید این کار را به‌عنوان شغل اول انتخاب کنید.
- چند درصد سود خالص عایدم می‌شود؟
درآمد و سود پرورش قارچ به عوامل مختلفی مانند اندازه و مقیاس فعالیت، نوع قارچی که پرورش داده می‌شود، شرایط محیطی، هزینه‌های تولید، قیمت فروش قارچ و بازار مقصد بستگی دارد.
دیدگاهتان را بنویسید